Zaštita životinja u uporednom pravu: zakoni, prakse i ekološke politike

Batrićević, Ana and Stanković, Vera (2015) Zaštita životinja u uporednom pravu: zakoni, prakse i ekološke politike. Institut za kriminološka i sociološka istraživanja, Beograd. ISBN 978-86-83287-86-4

Text Zaštita životinja u uporednom pravu zakoni, prakse i ekološke.pdf - Published Version Available under License Creative Commons Attribution Non-commercial No Derivatives. Download (1MB)

Abstract

Monografija „Zaštita životinja u uporednom pravu – zakoni, prakse i ekološke politike“ Dr Ane Batrićević i MSc Vere Stanković predstavlja rezultat kako zajedničkog tako i pojedinačnog naučnoistraživačkog rada autora posvećenog problematici zaštite životne sredine i njenih integralnih komponenti i socijalnoj intervenciji u slučajevima povređivanja ili ugrožavanja pojedinih delova životne sredine, sa posebnim fokusom na pravnoj zaštiti životinjskog sveta (faune) i životinja kao pojedinačnih jedinki. Odlikuje je multidisciplinarni pristup analiziranju pravne zaštite životinja u različitim zemljama, koji uključuje ne samo zakonske već i ekološke i zaštitarske aspekte te problematike. Izdavanje monografije finansirano je od strane Ministarstva prosvete nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije i to u okviru projekta „Kriminal u Srbiji: fenomenologija, rizici i mogućnosti socijalne intervencije“ broj 47011, koji se realizuje od strane Instituta za kriminološka i sociološka istraživanja u Beogradu. Neumereno eksploatisanje svih prirodnih resursa od strane čoveka zarad ostvarenja ekonomskih ciljeva dovelo je do ozbiljnog pogoršanja stanja životne sredine, a naročito životinjskog sveta (faune), kao njenog značajnog integralnog dela. Poražavajući izveštaji eksperata iz oblasti ekologije ukazuju na drastično opadanje brojnosti populacija pa čak i izumiranje pojedinih životinjskih vrsta usled degradacije njihovih prirodnih staništa, nezakonitog i prekomernog lova i ribolova, zagađenja i dejstva drugih negativnih ljudskih faktora. Zahvaljujući tim saznanjima dolazi do sve intenzivnijeg podizanja društvene svesti o značaju očuvanja životne sredine i razornim posledicama koje njeno uništavanje i neodrživo korišćenje mogu izazvati ne samo u odnosu na pojedinačne ekosisteme, već i po čitavo čovečanstvo. U tom kontekstu, analiza postojećih preventivnih i represivnih mehanizama zaštite faune od čovekovog negativnog uticaja ima višestruk naučni i društveni značaj. Naučna otkrića iz oblasti veterinarske medicine potvrdila su da životinje poseduju sposobnost da osete bol, patnju, strah i stres, dok su brojna istraživanja iz domena humane medicine i psihologije dokazala da interakcija sa životinjama proizvodi pozitivne efekte na čovekovo zdravlje i blagostanje. Upoznavanje laičke i stručne javnosti sa ovim saznanjima iniciralo je radikalan etički zaokret od strogog antropocentrizma ka biocentrizmu. Što usled spremnosti eksperata iz različitih naučnih disciplina da phihvate stav o jedinstvu čoveka i prirode, što zahvaljujući aktivizmu pokreta i udruženja za zaštitu životinja, promene u sferi etike vrlo brzo su inicirale usvajanje velikog broja nacionalnih i međunarodnih propisa posvećenih ne samo očuvanju životne sredine i svih njenih komponenti, a posebno životinjskog sveta, već i zaštiti životinja kao pojedinačnih bića. Budući da je Republika Srbija krivičnopravno inkriminisala ubijanje i zlostavljanje životinja tek 2006., a svoj prvi Zakon o dobrobiti životinja usvojila tek 2009. godine, proučavanje inostranih pravnih normi i iskustava iz te oblasti ima poseban značaj za našu pravnu nauku i praksu. Broj država koje poseduju pravne okvire za zaštitu životinjskog sveta i životinja kao zasebnih jedinki raste iz dana u dan. Iako se važeći propisi posvećeni toj problematici razlikuju, usvajanje međunarodnih dokumenata i transplantovanje pojedinih uspešnih rešenja dovode do njihovog postepenog približavanja. Ipak, među njima i dalje postoje značajne razlike, uslovljene istorijskim, socijalnim, ekonomskim, kulturnim i drugim okolnostima. Upravo su zbog toga autori ove monografije odabrali da sprovedu uporednopravnu analizu zaštite životinja i ekoloških politika na dva koloseka: u zemljama anglosaksonskog pravnog sistema, gde su uključene Sjedinjene Američke Države i Velika Britanija i u zemljama evropsko – kontinentalne pravne tradicije, za čije predstavnike su odabrane Nemačka, Italija i Švedska. Nakon toga, analizirane su i zakonske odredbe od značaja za kaznenopravnu zaštitu životinja u bivšim jugoslovenskim republikama – Sloveniji, Hrvatskoj, Republici Srpskoj, Federaciji Bosne i Hercegovine, Crnoj Gori i Makedoniji. Pored kaznenopravnih odredbi posvećenih zaštiti faune i dobrobiti životinja, za svaku od država su prikazane osnovne karakteristike i pravci razvoja njene ekološke politike, i to posebno u onom delu u kome se ona dotiče pitanja zaštite prirodnih staništa, biodiverziteta, ugroženih životinjskih vrsta i dobrobiti životinja. Kod zemalja za koje takvi izveštaji postoje, predstavljene su ocene njihovih zakonodavstava iz oblasti zaštite životinjskog sveta i dobrobiti životinja. Ocene su formirane na osnovu parametara organizacije World Animal Protection napravljenih za potrebe njihovog međusobnog upoređivanja i rangiranja. Imajući u vidu ogroman doprinos civilnog sektora kada je u pitanju kreiranje zakonskih okvira za zaštitu celokupne faune i borba protiv okrutnosti prema životinjama, za svaku od zemalja su prikazane najaktivnije nevladine organizacije koje se bave pojedinim pitanjima iz oblasti zaštite životinja, uključujući: zaštitu divljih životinja i njihovih prirodnih staništa, zaštitu kućnih ljubimaca, zaštitu i udomljavanje nevlasničkih pasa i mačaka, arhiviranje i praćenje slučajeva zlostavljanja životinja, zalaganje za poboljšanje zakonskih odredbi u korist životinja, davanje pravnih saveta u vezi sa zaštitom životinja, krivično gonjenje učinilaca okrutnosti prema životinjama itd. Za one zemlje koje se mogu pohvaliti bogatim biodiverzitetom i intenzivnim naporima države i nevladinog sektora usmerenim ka njegovom očuvanju i unapređenju, ukratko su predstavljeni najrelevantniji strateški dokumenti, projekti, programi, aktivnosti i inicijative u toj oblasti. U okviru toga, posebna pažnja posvećena je strategijama očuvanja biodivrziteta faune, ugroženih, endemičnih i autohtonih vrsta uz evaluaciju rezultata njihove dosadašnje primene. Kao pozitivni primeri ovakvih aktivnosti za potrebe ove monografije izdvojene su Velika Britanija i Sjedinjene Američke Države, Hrvatska i Makedonija. Skretanje pažnje domaće stručne javnosti na najmarkantnije primere i mahom pozitivna iskustva drugih zemalja ima za cilj da doprinese poboljšanju stanja u oblasti zaštite faune u Srbiji i to ne samo na zakonodavnom već i na praktičnom planu kroz preispitivanje efikasnosti postojećih mehanizama društvene reakcije na nedozvoljena ponašanja prema životinjskom svetu, prihvatanje inovativnih pristupa problematici očuvanja biodiverziteta i razmatranje kako realnih mogućnosti tako i spremnosti našeg društva i zakonodavca za promenu odnosa prema životinjama u skladu sa principima savremene biocentrične etike. Upoznavanje sa inostranim pravnim rešenjima i učenje iz iskustava onih zemalja koje u oblasti zaštite životinja imaju mnogo dužu i bogatiju trediciju nego Srbija može se pozitivno odraziti i na buduće aktivnosti zakonodavca u ovoj oblasti, ali i na praktičnu implementaciju postojećih rešenja u praksi pravosudnih i drugih državnih organa u našoj zemlji. Zbog toga kritička komparativnopravna analiza zakonodavstava predstavljenih u ovoj monografiji može biti dragocen izvor saznanja za sve one koji se na bilo koji način bave zaštitom životne sredine, divljih životinja, pojedinih životinjskih vrsta, kućnih ljubimaca, napuštenih životinja ili sprečavanjem zlostavljanja životinja. Osim čitaocima koji se bave zaštitom životinjskog sveta iz čisto akademskih pobuda, ova monografija može biti korisna i predstavnicima državnih organa koji su na bilo koji način u dodiru sa ekološkopravnom problematikom kao i aktivistima i članovima udruženja za zaštitu životinja.

Actions (login required)

View Item