Zaštita životinja u Srbiji: kaznenopravni i ekološki aspekti

Batrićević, Ana and Batanjski, Vera (2014) Zaštita životinja u Srbiji: kaznenopravni i ekološki aspekti. Institut za kriminološka i sociološka istraživanja, Beograd. ISBN 978-86-83287-79-6

Text Zaštita životinja u Srbiji.pdf - Published Version Available under License Creative Commons Attribution Non-commercial No Derivatives. Download (850kB)

Abstract

Koautorska monografska publikacija „Zaštita životinja u Srbiji – kaznenopravni i ekološki aspekti“ Dr Ane Batrićević i MSc Vere Batanjski, nastala je kao rezultat kako zajedničkog tako i individualnog naučnoistraživačkog rada autora iz oblasti prava zaštite životne sredine, sa posebnim naglaskom na njegovoj kaznenopravnoj dimenziji sa jedne i ekološkim posledicama kršenja njegovih normi sa druge strane. Finansiranje izdavanja monografije omogućeno je od strane Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije i to u okviru projekta „Kriminal u Srbiji: fenomenologija, rizici i mogućnosti socijalne intervencije“ broj 47011, realizovanog od strane Instituta za kriminološka i sociološka istraživanja u Beogradu, gde su autori zaposleni. Monografija „Zaštita životinja u Srbiji – kaznenopravni i ekološki aspekti“ predstavlja sintezu najznačajnijih kaznenopravnih i ekološkopravnih pitanja relevantnih za problematiku zaštite jedne integralne komponente životne sredine koja u savremenom društvu dobija sve više pažnje ne samo naučne već i šire javnosti – medija, nevladinih organizacija, ekološki angažovanih pojedinaca i običnih građana. Reč je o životinjskom svetu – fauni, čije očuvanje i održivo korišćenje praktično uslovljavaju opstanak čitavog čovečanstva. U razvijenim društvima nesumnjivo postoji svest o značaju životinja i njihovih prirodnih staništa za očuvanje kompletne prirodne ravnoteže pa i za kvalitet života čoveka, koji i dalje u znatnoj meri zavisi od proizvoda životinjskog porekla. Takođe, svedoci smo širenja i afirmisanja principa biocentrične etike, koja nalaže poštovanje životinja zbog njih samih a ne samo zbog funkcija koje obavljaju za čoveka. Uprkos tome, najteži vidovi povređivanja i ugrožavanja faune i deterioracije prirodnih staništa mnogih životinjskih vrsta od strane neodgovornih pa čak i zlonamernih društvenih grupa i pojedinaca deo su svakodnevice savremenog čoveka. Nezakonit i neodrživ lov i ribolov, nezakonit promet ugroženim životinjskim vrstama, ubijanje i zlostavljanje različitih životinja, ali i zanemarivanje onih životinja o kojima je čovek dužan da se stara, nesavesno pružanje veterinarske pomoći, uništavanje i zagađivanje prirodnih staništa i izvora hrane zaštićenih životinjskih vrsta samo su neka od ljudskih ponašanja koja doprinose opadanju populacije mnogih životinjskih vrsta, pa, u krajnjoj liniji i njihovom nestanku. Iako ne moraju nastupiti odmah, već sa odloženim dejstvom, posledice takvog odnosa ljudi prema životinjskom svetu dalekosežne su i trajne. U svetlu tih okolnosti, adekvatna, blagovremena, efikasna i organizovana društvena reakcija na najozbiljnije oblike povređivanja i ugrožavanja životinjskog sveta predstavlja neophodnost. Ona je i pravno regulisana kako na međunarodnom nivou u vidu bilateralnih i multilateralnih konvencija, tako i na nacionalnom nivou posredstvom zakonskih odredbi iz različitih grana prava. Kao krajnja linija odbrane životne sredine, a u okviru nje i faune, javljaju se kaznenopravne norme – pre svega norme prekršajnog, a u najozbiljnijim slučajevima i norme krivičnog prava. U Republici Srbiji je interesovanje za pravnu zaštitu životne sredine i faune kao njenog elementa postojalo decenijama unazad, ali se može konstatovati da tek u poslednjih nekoliko godina ono dobija veću pažnju zakonodavca, predstavnika pravosudnih organa, naučne zajednice i opšte populacije. Kao faktori koji su tome doprineli mogu se navesti nastojanja naše zemlje da svoj pravni sistem harmonizuje sa ekološkopravnim standardima Evropske unije, obaveze proistekle iz ratifikacije univerzalnih i regionalnih međunarodnih konvencija iz oblasti zaštite životne sredine, biodiverziteta, pojedinih životinjskih vrsta i kućnih ljubimaca, zatim angažovanja brojnih udruženja građana posvećenih razvoju ekološke svesti i staranju o životinjama, kao i uviđanje značaja i potencijala zdrave i očuvane životne sredine uopšte, a posebno životinjskog sveta, za opstanak, održivi rast i napredak privrednih grana poput: poljoprivrede, stočarstva, lovstva, ribarstva, turizma itd. Sadržina monografije „Zaštita životinja u Srbiji – kaznenopravni i ekološki aspekti“ podeljena je u nekoliko međusobno povezanih celina. U uvodnom delu ukazano je na stanje populacije pojedinih životinjskih vrsta u našoj zemlji, sa posebnim osvrtom na nedostatke kada je u pitanju vođenje evidencija u toj oblasti, kao i na negativne posledice nemarnog odnosa čoveka prema njima i njihovim prirodnim staništima.Deo posvećen kaznenopravnoj reakciji na povređivanje i ugrožavanje životinjskog sveta sadrži dve celine: jedna je posvećena krivičnopravnom, dok se druga bavi prekršajnopravnim sankcionisanjem nedozvoljenih ljudskih ponašanja prema životinjama. U okviru dela posvećenog krivičnopravnoj reakciji analizirane su pojedine inkriminacije iz 24. poglavlja važećeg Krivičnog zakonika Republike Srbije koje je posvećeno krivičnim delima protiv životne sredine, kao i jedno krivično delo iz sporednog zakonodavstva koje je relevantno za zaštitu životinja – nadriveterinarstvo. U delu koji se odnosi na prekršajnopravnu reakciju na povređivanje i ugrožavanje životinja i životinjskog sveta analizirane su kaznene odredbe pojedinih ekoloških propisa od značaja za tu problematiku: Zakona o dobrobiti životinja, Zakona o veterinarstvu, Zakona o divljači i lovstvu i Zakona o zaštiti i održivom korišćenju ribljeg fonda. Posebna pažnja posvećena je pitanju razgraničenja pojedinih krivičnih dela iz Krivičnog zakonika Republike Srbije i odgovarajućih prekršaja iz navedenih zakona u slučaju postojanja identiteta činjeničnog stanja. Poseban deo monografije bavi se analizom raspoloživih pravosudnih statistika za period od 2006. do 2012. godine, koje se odnose na broj prijavljenjih, optuženih i osuđenih punoletnih i maloletnih učinilaca krivičnih dela protiv životne sredine, sa fokusom na ona dela koja imaju za cilj zaštitu životinjskog sveta, kao što su: ubijanje i zlostavljanje životinja, nezakonit lov, nezakonit ribolov i uništenje, oštećenje, iznošenje u inostranstvo i unošenje u Srbiju zaštićenog prirodnog dobra. Cilj te analize jeste da omogući stvaranje slike o mestu ekoloških delikata, a posebno onih kojima se štite životinje u ukupnom kriminalitetu u našoj zemlji, kao i procena efikasnosti i intenziteta državne reakcije na taj oblik kriminaliteta. Nakon sumiranja stanja životinjskog sveta i društvene reakcije na njegovo povređivanje i ugrožavanje u našoj zemlji, autori u zaključnim razmatranjima iznose svoje opservacije, komentare i sugestije sa namerom da ukažu na nedostatke i propuste, ali i da iznesu konstruktivne predloge za unapređenje i poboljšanje stanja u toj oblasti. Želja autora je da ova monografija posluži kao izvor saznanja i smernica svima koji se u svom svakodnevnom radu, edukaciji ili aktivizmu bave pitanjima zaštite životinjskog sveta i zalažu za njegovo očuvanje i unapređenje. Istovremeno, ona ima za cilj i da upozori one koji još uvek nisu svesni drastičnih negativnih posledica nemarnog i nezakonitog odnosa čoveka prema fauni, kako na opasnost koju njihovo ponašanje izaziva po životnu sredinu, tako i na sankcije koje ih usled toga mogu pogoditi. Na taj način, autori žele da daju svoj doprinos unapređenju stanja životinjskog sveta u našoj zemlji i podizanju društvene svesti o njegovom značaju i vrednosti, kao i o nepohodnosti njegovog poštovanja i očuvanja za buduće generacije.

Actions (login required)

View Item