Nomološka mreža psihopatije

Međedović, Janko (2015) Nomološka mreža psihopatije. Institut za kriminološka i sociološka istraživanja, Beograd. ISBN 978-86-83287-81-9

Text Nomološka mreža psihopatije.pdf - Published Version Available under License Creative Commons Attribution Non-commercial No Derivatives. Download (2MB)

Abstract

Ova publikacija nastaje na osnovu doktorske teze odbranjene jula 2014 godine na Filozofskom fakultetu u Beogradu, pod imenom "Psihopatija, ličnost i kriminalni recidiv: multimetodski pristup." Razlika između ovog teksta i pomenute teze pre svega je u dodavanju određenih poglavlja koja za sam empirijski rad opisan u tekstu nisu neposredno važna ali su nezaobilazna za razumevanje psihopatije. Psihopatija je jedna od tema iz oblasti individualnih razlika o kojoj se puno piše i vrši se veliki broj empirijskih istraživanja koja se bave njom. Jedan od podataka koji predstavlja potvrdu za ovakvo stanovište jeste i pojava tri opsežne knjige koje se njome bave u poslednjih nekoliko godina. Iz tog razloga uložen je napor da se u ovoj publikaciji predstave što savremenija istraživanja psihopatije i saznanja dobijena na osnovu njih, kako bi se izbegla redundantnost u odnosu na već postojeće knjige i pregledne radove. Naravno, pomenuta su i važna istraživanja bez obzira na period kada su nastala, ali je pažnja pre svega fokusirana na novije radove. Ovakav stav se pokazao opravdanim: u periodu između objavljivanja opsežne knjige koju je priredio Kristofer Patrik1 do danas, dakle za samo 8 godina pojavio se ogroman broj radova koji je doprineo da se naše razumevanje psihopatije za to kratko vreme veoma poveća i produbi. Štaviše, neki od tih radova u velikoj meri dovode u pitanje određena ustaljena gledišta na psihopatiju, npr. posmatranje psihopatije kao mentalne bolesti i to takve koja je otporna na psihološki tretman. Iz tog razloga smo smatrali da je neophodno da se ovi savremeni radovi prezentuju i da se opišu ne samo najnoviji pogledi na psihopatiju koji nastaju na ovim istraživanjima već i novi problemi koje ona otvaraju. Zbog toga ova publikacija sagledava psihopatiju kao jedan kompleksan fenomen, koji ima multiplu etiologiju i različite bihejvioralne ekspresije. Psihopatija svakako predstavlja fenomen koji prevazilazi kliničke i kriminološke aspekte iz kojih je do skora uglavnom bila posmatrana. Koncept knjige je takav da ona bude obuhvatna, odnosno da obradi sve najvažnije kontekste u kojima se proučava psihopatija: merenje i probleme merenja, različite psihološke i ponašajne korelate psihopatije sa akcentom na kriminalnom ponašanju, njene odnose sa ličnošću, kognitivne i afektivne procese povezane sa psihopatijom, razvojna istraživanja ovog fenomena, neurobiološke procese asocirane sa njom, bihejvioralnu i molekularnu genetiku psihopatije i evolucioni pogled na psihopatske crte. Iz ovog razloga autor se nada da će knjiga biti zanimljiva ne samo istraživačima individualnih razlika ili kriminaliteta, već širem krugu psihologa i svih osoba koje zanima psihopatija, njene karakteristike i posledice u različitim socijalnim interakcijama i u različitim sredinskim okolnostima. Obuhvatni pristup nekom fenomenu predstavlja prednost u proučavanju istog ali u isto vreme i manu: verovatno je da neke zanimljive i važne teme nisu dovoljno precizno opisane ili se nije išlo dovoljno duboko u njihovu analizu. Kompenzacija ovog nedostatka je izvršena korišćenjem velikog broja empirijskih radova u analizi teme, pa ukoliko neka oblast čitaoca više zanima, on može doći do preciznijih informacija o njoj koristeći originalne reference date na kraju knjige. Dodatni doprinos saznanju o psihopatiji predstavlja empirijsko istraživanje koje je sproveo tim istraživača Instituta za kriminološka i sociološka istraživanja i koje je detaljno opisano u knjizi. Iako se ono prvenstveno bavi psihopatijom u kontekstu kriminalnog ponašanja, nalazi koji su dobijeni na osnovu empirijskih podataka su u stvari u skladu sa savremenim saznanjima prezentovanim u prvom delu publikacije. Oni potvrđuju kompleksnost psihopatije, probleme njene operacionalizacije i adaptivne potencijale psihopatije koji se ispoljavaju i u osuđeničkoj populaciji. Nomološka mreža predstavlja termin nastao u okviru psihometrije i služi za određivanje eksterne validnosti nekog psihološkog konstrukta. Jednostavno rečeno, ukoliko smo formulisali validan psihološki konstrukt, njegove veze sa drugim psihološkim pojavama ili ponašanjima moraju da odgovaraju teorijski očekivanim. Ova knjiga nosi naslov Nomološka mreža psihopatije, jer mi taj pojam posmatramo malo šire oslanjajući se upravo na pojam saznanja koji on u sebi nosi, odnosno njegove epistemološke implikacije. Mi jednostavno uopšte ne možemo razumeti neki psihološki ili bilo koji drugi hipotetički konstrukt ukoliko ne poznajemo njegove odnose sa drugim važnim fenomenima. Nijedna psihološka karakteristika nije izolovana već postoji u mreži odnosa sa svojim prekursorima, korelatima i posledicama. Jedna takva mreža nastaje ne samo pomoću hipotetičko-deduktivnog pristupa na kojem se zasniva njegova psihometrijska upotreba, već i korišćenjem eksplorativnog, odnosno induktivnog pristupa. On nam može otkriti nove elemente u mreži koji nisu ranije pretpostavljeni i čiji se odnosi sa psihopatijom mogu razlikovati od onih koji su teorijski očekivani. Primer za takve odnose su recimo povezanosti između psihopatije i mentalnog zdravlja ili potencijali psihopatskih crta da omoguće uspešnu adaptaciju i funkcionalnost u određenim sredinskim okolnostima. Ovakva saznanja su u stvari i najzanimljivija jer upravo ona produbljuju naše razumevanje nekog fenomena. Zbog toga su hipotetičko-deduktivni i eksplorativno-induktivni pristup kombinovani kako u analizi već postojećih radova opisanih u prvom delu knjige, tako i u empirijskom istraživanju prezentovanom u njenom drugom delu. Navedeni pristup nas je podstakao da knjizi damo ovakvo ime. Veliki broj istraživanja izvršen u oblasti psihopatije ne samo da je proširio naše saznanje o njoj već je i otvorio niz novih problema i pitanja i omogućio formulisanje novih istraživačkih hipoteza. Zbog toga nam se čini da određena popularnost psihopatije kao istraživačkog fenomena neće opasti u skorijoj budućnosti. Nove mogućnosti za istraživanje psihopatije su opisane i u preglednom delu knjige i u diskusiji nalaza empirijskog istraživanja koje je u njoj prezentovano. Nadamo se da će prezentovani nalazi i podaci, kao i nova pitanja koja oni iniciraju biti zanimljivi i drugim istraživačima i da će im pomoći u daljim istraživanjima ovog fenomena. Takođe, kroz tekst je akcentovano nekoliko aspekata psihopatije koji su po našem mišljenju veoma važni za odnos prema psihopatiji u određenim praktičnim setinzima i koji bi mogli da pomognu praktičarima različitih profila u radu sa osobama koje imaju visoko izražene psihopatske crte.

Actions (login required)

View Item